فصل اول
قرن سيزدهم و رستاخيز ادبی
دورنمای گذشته نثر فارسی
-آغاز انحطاط ادبی از قرن هشتم به بعد وادامه آن تا اوايل قرن
سيزدهم هجری(قرن رستاخيز ادبی).
-تاليف تاريخ وصاف در اوايل قرن هشتم به وسيله وصاف
الحضره نخستين مفسد بزرگ زبان (از ديدگاه ادوارد براون).
دورنمای گذشته نثر فارسی 2
-افراط در لفاظی، سجع پردازی وآوردن كلمات عربی و تركی
مغولی در تاريخ وصاف.
-مقلدان وصاف الحضرة: ميرزا مهدی خان استر آبادی منشی
نادر شاه و مولف دو كتاب جهان گشای نادری و دره نادره.
دورنماي گذشته نثر فارسی 3
-گرايش به دشوار و پيچیده نويسی تا اواسط قرن سيزدهم
قمری.
-توجه منشيان به مغلق نويسی حتی در نامه های رسمی
درباری.
-تمايل برخی نويسندگان از جمله قائم مقام فراهانی به
ساده نويسی.
بازگشت 1
-قرن سيزدهم هجری: قرن رستاخيز ادبی، تجدد ادبی، نهضت
ساده نويسی،دوره بيداری،نوزايی ادبيات.
-وجه تسميه به بازگشت:عدم ايجاد سبك جديد، تصميم برخی از
شاعران و نويسندگان ايرانی به كنارگذاشتن شعر و نثر متكلف
ومصنوع و استفاده ار زبان ساده و مردمی.
عوامل موثر در تغيير سبك
-توجه ويژه عباس ميرزا قائم مقام فراهانی به تجديد نظردر
بسياري از امور از آن جمله تاسيس نخستين دستگاه چاپ و
اعزام محصل به اروپا.
-خروج تدريجی روشنفكران از محيط بسته آن دوره وقرار
گرفتن در جريان تحولات نوين جهان.
نهضت ساده نويسی1
-رواج نهضت ساده نويسی در نثر فارسی در اواخر قرن سيزدهم
و اوايل قرن چهادهم قمری در داخل و خارج ايران.
-نمايندگان عمده نهضت ساده نويسی عبارتند از: طالبوف،زين
العابدين مراغه ای،آقاخان كرمانی،ميرزا حبيب اصفهانی و…..
نهضت ساده نويسی 2
-ظهور نخستين ريشه های ساده نويسی درنيمه اول قرن سيزدهم
درنثر قائم مقام و پيروان او:فاضل خان گروسی،ميرزا تقی علی
آبادی و …..
-تبعيت پيروان قائم مقام از نثر بينابين (نه فنی همچون تاريخ
وصاف نه ساده امروزی).
نهضت ساده نويسی 3
توجه پيروان قائم مقام به نثر ساده و مرسل همراه با انشايی روان
و شيرين توام با سجعی ملايم بدون تصنع و فاضل نمايی،آوردن
جمله های كوتاه،با واژگانی آهنگين شبيه به گلستان سعدی.
قائم مقام فراهانی
وی درجوانی نزد پدراديب و دانشمند خود ميرزا عيسی تربيت يافت
وسپس در تهران به خدمت دولت درآمد.مدتی بعد از آن در تبريز در
دفتر عباس ميرزا مشغول به نويسندگی شد و وظايف پدر(وزارت
عباس ميرزا) را نيز بر عهده گرفت.
نثر قائم مقام
-نثر قائم مقام، احياگر نثر ساده و شيرين سده های چهارم و پنجم
فارسی است كه تبلور آن در گلستان ديده می شود.
-مختصات نثر قائم مقام:كوتاهی جمله ها،آوردن كلمات قرينه مسجع،
سجع پردازی به شيوه گلستان،آراستگی و پاكيزگی (بدون لفاظی و
اطناب.
آثار قائم مقام
-ديوان شعر:بالغ بر سه هزار بيت.
-مثنوي جلايرنامه.
-منشآت:شامل چند رساله و اخوانيات(نامه های دوستانه).
فصل دوم
ادبيات ايران در آستانه مشروطيت
عوامل نثر در ايجاد مشروطيت
تاسيس چاپخانه
ورود اولين دستگاه چاپ به ايران به پايمردی عباس ميرزا و
ابوالقاسم قائم مقام و چاپ نخستين كتاب تحت عنوان فتح نامه
درباره جنگ ايران و روس.
مطبوعات 1
-انتشار اولين روزنامه تحت عنوان كاغذ اخبار در سال هزار و
دويست و پنجاه دو قمری در ايران كه بعد ها به دستورامير كبير
تحت عنوان وقايع اتفاقيه دوباره داير شد.
-انتشار همين روزنامه به صورت مصور (ده سال بعد) تحت
عنوان روزنامه دولت عليه ايران.
مطبوعات 2
-چاپ و انتشار روزنامه اختر در استانبول تحت نظر آقاخان
كرمانی و ميرزا مهدی خان تبريزی و …..
-انتشار روزنامه قانون در لندن به مديريت ميرزا ملكم خان
ناظم الدوله.
-نشر روزنامه حكمت و ثريا در قاهره.
مطبوعات 3
-انتشار هفته نامه حبل المتين دركلكته،بزرگترين و مشهورترين
روزنامه خارج از ايران با تكيه بر مسئله حاكميت قانون، تغيير
حكومت و استقرار مشروطه.
-شهرت هفته نامه حبل المتين به عنوان اتحاد اسلام.
اعزام محصل به فرنگ
-اعزام نخستين گروه ايرانيان به انگلستان به ابتكار عباس ميرزا و
تحصيل آنها در رشته های مهندسی ،شيمی ،پزشكی ،علوم طبيعی،
فلسفه،زبان و…..
-ايجاد دارالفنون ازسوی تعدادی از دومين گروه اعزامی به انگلستان.
تاسيس مدارس جديد 1
-تاسيس دارالفنون به عنوان نخستين و مهم ترين اين مدارس به
همت امير كبير در تهران.
-استخدام گروهی از استادان اتريشی و آلمانی برای دارالفنون
(غالبا پزشك و نظامی).
تاسيس مدارس جديد 2
-حضور تعدادی از فرهيختگان ايرانی در كنار استادان فرنگی به
عنوان مترجم و دستيار و يا مولف و مترجم كتب درسی (ميرزا
ملكم خان،محمد حسين فروغی).
-برخی ديگر ازاين مدارس عبارتند از:مدرسه مشيريه،سپهسالار
دارالفنون تبريز،علوم سياسی تهران و……
روشنفكران1
-روشنگری مردم از سوی روحانيون روشنفكر نيك انديش آزادی
خواه.
-پيوستن گروهی از روحانيون به نهضت ساده نويسی در ايراد
خطابه ها.
-رهبری آزادی خواهان اصفهان از سوی سيد جمال الدين واعظ
اصفهانی از خطيبان برجسته مشروطه.
روشنفكران 2
-نشر افكار نوين ازسوی دانشجويان ايرانی اعزامی به فرنگ.
-بر پايی كانون های روشنفكران مهاجرايرانی به قفقاز،مصر
لندن،كلكته.
-انتشار آثاری همچون كتاب احمد، سياحت نامه ابراهيم بيگ
جهت بيداری مردم.
دانلود فایل”پاورپوینت آشنايي با ادبيات معاصر ايران تالیف هرمز رحيميان”